Churchill 2/2

Een politicus en militair als de Leeuw van de eeuw Sommige figuren uit de geschiedenis móét je minstens een beetje kennen en begrijpen. Winston Churchill (1874-1965) is zo iemand. Vandaag wordt de moed en de vindingrijkheid waarmee president Volodimir Zelenski zijn land in de oorlog met Rusland leidt met die van Churchill vergeleken. Hij is wat je noemt een rijke, sterke en complexe persoonlijkheid. In de reeks Zij Schreven Geschiedenis van Daedalus is het tweede deel van de verstripte biografie verschenen. Die is geslaagd. De meest veelzeggende beslissingen en anekdotes uit het avontuurlijke leven van Churchill zijn in het verhaal verwerkt. De man nam grote verantwoordelijkheid op in tijden dat bijna iedereen in Europa de moed verloren was door de invallen van het bijna onoverwinnelijke Duitse leger en het schrikbarend onmenselijke regime geleid door Adolf Hitler. Met deze twee tekenverhalen krijg je een goed idee van de persoonlijkheid en de verwezenlijkingen van de Brit die in zijn jeugd ervaring en roem opdeed als soldaat bij de Britse cavalerie. Hij had geen gemakkelijke jeugd, zijn moeder — de Amerikaanse Jennie Jerome — was meestal ver van huis, want zij was de grote flirt van de high society van die tijd. Zijn vader was zo mogelijk nog killer voor zijn zonen en werd geabsorbeerd door zijn ambitie in het parlement. Churchill had het ook op school niet gemakkelijk. In die tijd werden er nog veel lijfstraffen toegediend en hij zat meestal op kostschool. Zijn gezondheid was geregeld eerder wankel. Van jongs af aan en in toenemende mate was hij een getalenteerd schrijver en groot spreker. Zijn knallende toespraken hebben mensen in heel Europa via de toen nieuwe weg van de radio geholpen de moed erin te houden en perspectief te bewaren in die akelige tijden van grote schaarste en gevaar. Op 10 mei 1940, de dag dat de Duitse legers ons land binnenvielen, werd Churchill aangesteld tot eerste minister. Hij had deze eer en de macht van de Prime Minister ten volle verdiend. In de acht jaar van Hitlers klim op de ladder was hij de enige in het parlement die dit scherp had zien aankomen en die had aangedrongen de militaire capaciteit evenredig op sterkte te brengen. Hij had zijn strepen ook al verdiend als First Lord van de Admiraliteit. Dadelijk na zijn aanstelling nam hij het roer krachtig in handen. Hij zond dagelijks een reeks vragen en bevelen aan zijn medewerkers en aan de generaals zodat die het werk bijna niet konden bijhouden. Hij dacht diep na zowel over de grote vragen en de langetermijnstrategie als over honderden details. Churchill is bijvoorbeeld de vader van de tank. Hij is bekend om zijn leeuwenmoed en strijdbaarheid. Die moed werd op de proef gesteld, want de eerste twintig maanden leden de Britten — het enige land dat nog niet onder de voet werd gelopen en weerstand bleef bieden — alleen maar verliezen. Met de geslaagde veldslag in Noord-Afrika, geleid door generaal Bernard Montgomery, tegen generaal Erwin Rommel in de herfst van 1942 begon het tij te keren. Churchill was ook een bekwaam diplomaat. Hij wist bij de Amerikaanse president Franklin Roosevelt aan te dringen om de nodige wapenleveringen en fondsen ter beschikking te stellen, ondanks de aanvankelijke onwil van de Amerikanen om mee te doen. Geleidelijk werden de twee staatsleiders goede vrienden. De anekdote dat Winston een belangrijk gesprek voerde met Roosevelt terwijl hij naakt uit het bad stapte is authentiek. De relatie met de leider van het Franse militaire verzet, de latere president Charles De Gaule, verliep vaak moeizaam. Beiden waren grote persoonlijkheden en dat botste geregeld. Ook met de generaals en ministers had Churchill vaak heel zware discussies, maar uiteindelijk liet hij zich toch door goede argumenten overtuigen. Dat gaf hem en de Britten een voorsprong op Hitler die zich wentelde in een personencultus en geen tegenspraak duldde. Het album laat toe het verloop van de Tweede Wereldoorlog goed te volgen, hoewel af en toe wat te snel over bepaalde evoluties wordt gegaan. Zo is intussen bekend dat de geallieerde legers na de succesvolle landing in Normandië het nog heel kwaad kregen en zware verliezen leden. Dat komt niet aan bod. Een beslissing die wij vandaag vreemd en negatief vinden, is deze om de Duitse steden maandenlang met zware tapijtbombardementen in puin te leggen, met grote aantallen burgerslachtoffers tot gevolg. Zo probeerden de geallieerden het moreel van de Duitsers te breken, wat echter niet is gelukt. De moeilijke onderhandelingen met de gewetenloze en harde Jozef Stalin komen goed uit de verf. De gezichten zijn meestal treffend getekend, zowel de hoofdfiguur als Stalin, generaal Allan Brooke en De Gaule. Maar soms valt deze portretkunst toch wat tegen. De verhouding met Churchills echtgenote Clementine komt sporadisch aan bod. Het verhaal biedt een leerrijk en verfrissend beeld van zowel de twijfels en lastige beslissingen als de grote talenten en successen van deze ongewone maar iconische staatsman en strateeg. Churchill had niet alleen een sterke wil en een grote cultuur, hij beschikte ook over een opmerkelijk en ongewoon vermogen om tegenslagen te boven te komen. Vaak werkte en discussieerde de man tot drie uur ’s nachts. Om de stress van zijn roeping de baas te worden, ontwikkelde Churchill enkele speciale gewoonten en hobby’s. Hij nam dagelijks minstens een keer een bad, werkte de eerste uren vaak in bed, reed graag te paard, was amateur-metselaar, dierenvriend en schilder, keek in de avonden naar films, genoot dagelijks van goede maaltijden en drank en van de tafelconversaties, hield jarenlang een middagdutje en las en schreef zeer veel. Deze ware feiten vallen na te lezen in biografieën waarvan die van Andrew Roberts de belangrijkste vertaalde versie is en Churchill en de Blitz door Erik Larson. Het beeld van deze grote en sympathieke politicus en oorlogsleider kan je ook verfijnen met behulp van enkele films waarbij Darkest Hour, The Battle of Britain en The Gathering Storm. Het albums sluit af met een degelijk historisch dossier dat enkele zeldzame en veelzeggende foto’s bevat. bron ssz