Het Grondrecht

Het relaas van een prachtige, maar zware voettocht van 800 kilometer doorheen Frankrijk, van Peche-Merle nabij de stad Cahors naar de gemeente Bure, gelegen een eindje onder Nancy. Peche-Merle is een plaats in het departement Lot en bekend voor zijn lange grotten met beroemde prehistorische rotstekeningen van bizons, paarden en mammoeten. Bure is een dunbevolkte gemeente, slechts vierennegentig inwoners, in het departement Meuse, waar op een diepte van 500 meter nucleair afval in de kleilaag zal worden opgeslagen ten gevolge een beslissing van de Franse regering. Tekenaar en scenarist Étienne Davodeau neemt ons mee op zijn voettocht die hij op zijn eentje ondernam in juni-juli 2019, voorzien van rugzak en tentje. Hij laat ons kennismaken met de prachtige streken in zijn land en de schoonheid van de natuur die vaak door de mensen miskend wordt. De bedoeling is om respect en verwondering op te wekken voor onze aarde, maar tegelijk de afschuwelijke tegenstelling te onderlijnen tussen de schoonheid van rotstekeningen die ongeveer twintig- à dertigduizend jaar geleden werden achtergelaten door de cro-magnonmens en daartegenover het nucleair afval dat wij, de hedendaagse mens, gaan achterlaten voor onze nakomelingen. Afval dat nog honderdduizend jaar radioactief zal zijn, een impact zal hebben op het milieu en gevaarlijk is voor de mens. Door de mooi getekende landschappen doet Davodeau je zin krijgen om ook zo’n voettocht te ondernemen, of toch minstens enkele trajecten ervan te bewandelen. Tijdens zijn tocht heeft hij meerdere gesprekken — soms virtueel, want eerder gevoerd — met specialisten allerhande. Zo horen we een conservator van Peche-Merle uitleg geven over de rotstekeningen, maar evengoed een agronoom of landbouwkundig docent verklaren hoe de bovenste vruchtbare laag van onze aardbol met de ongelofelijke groei van organismen en planten het leven mogelijk maakt. Er is ook een uitgebreid gesprek met een kernfysicus die nauw betrokken was bij de bouw van de eerste Franse kerncentrales. Hij is ondertussen fel gekant tegen kernenergie, vooral wegens het radioactieve afval. In dat kader stelt Davodeau ook vragen aan een docente taalwetenschappen op welke wijze we de mensen, die eeuwen na ons zullen leven, verstaanbaar kunnen maken en waarschuwen voor het ingepakte afval. Een lastige zaak als we zien hoe onze communicatiemiddelen de voorbije drieduizend jaar geëvolueerd zijn van tekens naar vele verschillende talen. Er zijn niet enkel wetenschappelijk onderbouwde gesprekken, er zijn ook verrassend leuke ontmoetingen met gastvrije lokale bewoners en soms komt een vriend of vriendin enkele dagen gezellig meewandelen. Finaal horen we de argumenten van een actievoerder tegen de achtergrond van strenge politiecontroles in de beveiligde omgeving van Bure. Het album is een sensibilisering en een protest tegen het creëren en opbergen van nucleair afval dat nog honderdduizend jaar radioactief is en gevolgen heeft voor de mensheid. De ganse wandeltocht is getekend in zwart-wit met grijstinten. Deze tinten krijgen echter zoveel schakeringen in aquarel dat de afwezigheid van inkleuring helemaal niet gemist wordt. Het is een prachtig en leerrijk album dat in 2021 eerst in het Frans werd gepubliceerd. De afwisseling tussen de wetenschappelijk onderbouwde toelichtingen en de mooie landschappen en gezellige ontmoetingen slepen je automatisch mee in het complete betoog. Qua concept is het enigszins te vergelijken met het album De Onwetenden (2015), waarin Davodeau ons een brede inkijk gaf in de wijnmakerij. We onthouden Het Grondrecht voor de eindejaarslijst. ssz bron